مکان یابی ژن های کنترل کننده عملکرد و اجزای آن در جمعیت هاپلوئید مضاعف جو با استفاده از نشانگرهای ssr

جو یکی از گیاهان زراعی مهم است و اصلاح عملکرد دانه هدف اصلی برنامه های اصلاح جو می باشد. به منظور مکان یابی مکان های ژنی کنترل کننده عملکرد دانه و اجزای آن در جو، 148 لاین هاپلویید مضاعف حاصل از تلاقی ارقام sahara3771 و clipper در شرایط مزرعه و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. چند شکلی والدین با استفاده از نشانگرهای ssr ارزیابی شد و از 151 نشانگر ریزماهواره چند شکل بین والدین و یک نشانگر مورفولوژیکی تعداد ردیف برای غربال افراد جمعیت استفاده گردید. از نظر کلیه صفات مورد مطالعه بین لاین ها تفاوت معنی دار وجود داشت و تفکیک متجاوز نیز مشاهده گردید. در نقشه پیوستگی حاصل، 150 نشانگر 68/1163 سانتی مورگان از ژنوم جو را پوشش دادند و دو نشانگر به هیچ کروموزومی منتسب نشدند. با استفاده از مکان یابی فاصله ای مرکب در مجموع 78 qtl برای صفات مورد مطالعه در شرایط مزرعه و گلخانه شناسایی شد. در شرایط گلخانه برای طول سنبله، تعداد کل پنجه، تعداد پنجه بارور، وزن سنبله، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته و وزن هزار دانه به ترتیب 5، 4، 6، 5، 5، 3 و 4 qtl مکان یابی گردید. برای عملکرد دانه، طول سنبله و تعداد دانه در بوته بین qtlها اپیستازی افزایشی × افزایشی مشاهده شد. در آزمایش مزرعه ای تعداد 5، 1، 2، 2، 1، 1، 3، 3، 4، 4 و 3 qtl به ترتیب برای صفات طول سنبله، تعداد پنجه بارور و نابارور، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، طول ریشک، طول پدانکل، قطر ساقه و بیوماس شناسایی شد. در این شرایط بین qtlهای مرتبط با طول پدانکل و طول ریشک اپیستازی افزایشی × افزایشی مشاهده شد. براساس داده های گلخانه و مزرعه، برای طول سنبله، تعداد پنجه، تعداد دانه در بوته و وزن هزار دانه، به ترتیب 7، 4، 4 و 2 qtl مکان یابی شد که برخی از qtlها دارای اثر متقابل معنی دار با محیط بودند. اثر افزایشی مثبت و منفی qtlهای مکان یابی شده نشان دهنده توارث الل مطلوب در آن جایگاه ها به ترتیب از والدین clipper و sahara3771 به نتاج بود. با توجه به شناسایی تعدادی qtl بزرگ اثر در این مطالعه، می توان از نشانگرهای پیوسته با آن ها در برنامه های گزینش به کمک نشانگر جهت شناسایی ژنوتیپ های مطلوب و نیز انتقال الل های مطلوب در تلاقی های برگشتی استفاده کرد.